پرسش :

براي فراگيري زبان‌هاي مختلف از قبيل عربي، انگليسي و... اولويت با كدام است، آيا شروع يادگيري زبان خارجي ضرري به دروس حوزه‌ام نمي‌زند؟


شرح پرسش :
پاسخ :
در زندگي انساني هيچ رفتار ارتباطي به اندازة ارتباط كلامي وسعت و تأثير ندارد و هيچ پديدة ارتباطي اين قدر با زندگي انسان عجين نيست. روان‌شناسان در اين مورد اتفاق نظر دارند كه از راه زبان، انسان تحول اساسي پيدا مي‌كند و ارتباط تمدن‌ها و شكل‌گيري تاريخ مرهون زبان و گفتگو و ارتباط كلامي است.[1] اگر زبان و ارتباط كلامي نباشد فراگيري و آموزش ميسّر نخواهد بود، و ارتباطات فرهنگي و مبادلات ارزش‌ها اتفاق نمي‌افتد. ملّتي كه از زبان و لهجة غني و كامل و داراي بُرد بيشتر برخوردار است در انتقال‌ ارزش‌ها و باورهاي ديني و فرهنگي خود موفق‌تر است. ارزش و قيمت هر زبان و گويشي وابسته به غناي آن و جهاني بودن و پردامنه بودن آن است.
لذا با توجه به غناي محتوايي و ارزشي دين اسلام و با توجه به گستردگي كتب عربي مخصوصاً عربي بودن آيات و روايات؛ در درجة اول بر طلبة علوم ديني يادگيري و آموزش زبان عربي در اولويت نخست قرار دارد زيرا يك طلبه ابتدا بايد خود را از نظر علمي و تربيتي مجهّز كرده و به مباني و انديشه‌هاي بلند اسلام آشنا گردد و اين مهم احتياج مضاعفي به دانستن زبان عربي دارد و از طرف ديگر چون بيشتر كشورهاي اسلامي عرب زبان هستند و يك طلبه احتياج دارد تا در درجة نخست با كشورهاي اسلامي ارتباط ايجاد كند و با زبان عربي كه همان زبان دين و قرآن كريم است به تبيين ارزش‌هاي ناب اسلامي و شيعي بپردازد و پس لاجرم بايد به زبان عربي آشنا باشد تا در عرصة تبليغات برون مرزي قرين موفقيت گردد.
آموزش زبان انگليسي در درجة دوّم اولويت قرار دارد و يك طلبة فاضل اگر توانايي داشته باشد و اگر از استعداد خوبي برخوردار باشد و اگر طوري برنامه‌ريزي كند كه به دروس حوزوي او كه در درجة اول است، ضربه‌اي نخورد؛ لازم و ضروري است كه به زبان انگليسي آشنايي پيدا كند و اين مهم به خاطر چند وجه است.
اول. اينكه افراد انگليسي زبان در دنيا بسيار زياد هستند و حتي مسلمانان زيادي وجود دارند كه به زبان انگليسي تكلّم مي‌كنند. براي رساندن پيام اسلام به آنان نياز به زبان انگليسي است.
دوم اينكه كلام اسلام مرز نمي‌شناسد و مبلغ دين وظيفه دارد در حدّ امكان تمام انسان‌ها را دعوت به دينداري و خداپرستي كند چون وظيفة يك روحاني و طلبه ديني همان وظايف انبياء ـ عليهم‌السلام ـ است و لذا وظيفه دارند تمام بندگان خداوند از هر نژاد و طايفه‌اي و با هر زبان و لهجه‌اي را دعوت به دين مخصوصاً احكام حيات‌بخش اسلام و فقه اهل‌بيت ـ عليهم‌السلام ـ كند و حصول اين هدف در عصر و روزگاري كه اكثر مردم آن انگليسي زبان هستند جز با يادگيري زبان انگليسي حاصل نمي‌شود.
سوم اينكه بعد از پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي ايران و بعد از نهضت منحصر به فرد حضرت امام خيمني (ره)، تمام دنيا متوجه ايران شده و دنبال اين هستند كه بفهمند مباني فكري اين نهضت بزرگ چگونه و از كجا تغذيه مي‌شود. مخصوصاً ملت‌هاي آزاده و عدالت‌خواه جهان تشنة معارف ناب اهل‌بيت ـ عليهم‌السلام ـ شده و تقاضاي زيادي براي اعزام مبلغ به سراسر جهان وجود دارد. و لذا براي رساندن پيام قرآن و دين به اين افراد تشنه و آماده علاوه بر يادگيري محتواي دين، به ابزاري كارگشا و حياتي يعني زبان انگليسي نياز است. در سفري كه حضرت آيت‌الله جوادي آملي در چند سال پيش به آمريكا داشتند فرمودند كه تنها ضعفي كه ما روحانيون داريم عدم آشنايي با زبان انگليسي يا فرانسوي است چون ما همه چيز داريم ولي ابزار انتقال آنرا در اختيار نداريم. و جناب آقاي دكتر ولايتي مي‌فرمودند: بعد از انقلاب كشورهاي زيادي از ما تقاضاي مُبلغ كرده‌اند و هنوز هم ما نتوانسته ايم نياز آنان را برآورده كنيم چون روحاني فاضلي كه به زبان‌هاي خارجي آشنا باشد كمتر وجود دارد.
خلاصه اينكه اگر شما استعداد كافي داريد بطوري كه مي‌دانيد علاوه بر يادگيري دروس حوزوي، توانايي يادگيري چند زبان خارجي را داريد از يادگيري زبان عربي و انگليسي دريغ نفرمائيد.
چهارم با توجه به اطلاع رساني اينترنتي اين امكان وجود دارد كه انسان از خانه خود با دورترين نقاط جهان ارتباط برقرار سازد و با آنها تبادل نظر و يا تبليغ دين خدا و رفع شبهه كند با توجه به اين كه زبان انگليسي زبان گسترده و رائج بين الملل است (البته زبان هاي بين الملل ديگري نيز هست كه بايد توجه داشت انسان نسبت به يادگيري كدام يك علاقه و استعداد بيشتري دارد و در همان زمينه موفق است) مي تواند از اين راه خدمت به اسلام كند.
پنجم. برخي از كتاب هاي غربي در زمينه دين فلسفه، و... نوشته شده كه انسان با مطالعه و ترجمه آنها مي تواند به محققان ديگر نيز كمك كند و در راستاي تقريب مذاهب و اديان گامي بردارد و با ديگر اديان جهان همكاري كنند تا دين و معنويت بر استكبار و استعمار و زورگويي در جهان غلبه پيدا كند.
يادگيري زبان نياز به زمان و تمرين مستمردارد به گونه اي كه با فاصله زمان كوتاهي بسيار از لغات و اصطلاح از ذهن پاك مي شود شما مي توانيد به گونه اي برنامه ريزي كنيد كه پيوسته (كوتاه و مداوم) بر زبان مورد علاقه و استعداد خودتان كار و مطالعه كنيد كه به دروس حوزوي شما ضرري نزند و در كنار هم آنها را ادامه دهيد.
امام صادق ـ عليه‌السلام ـ فرمودند:
تعلموا العربية فانها كلام الله الذي يكلّم بِهِ خَلْقَهُ زبان عربي را ياد بگيريد بدرستي كه زبان عربي، زباني است كه خداوند با آن زبان مردم را تعليم و تربيت مي‌كند.[2]
---------------------
[1] . جرالدر، ميلر، ترجمة علي زكاويت قراگزلو، ارتباط كلامي، انتشارات سروش، 1380، ص 7.
[2] . بحارالانوار، ج 1، ص 212، ح 7، باب 6.
( اندیشه قم )